การรีเวิร์สออสโมซิส (Reverse Osmosis - RO)
การรีเวิร์สออสโมซิส (Reverse Osmosis - RO) เป็นกระบวนการกรองน้ำที่ใช้ เยื่อเมมเบรน (Membrane) ชนิดพิเศษที่มีรูพรุนขนาดเล็กมาก (ประมาณ 0.0001 ไมครอน) ซึ่งสามารถกรองสิ่งปนเปื้อนในน้ำ เช่น เกลือ แร่ธาตุ โลหะหนัก เชื้อโรค และสารเคมี ออกไปได้ ทำให้ได้น้ำที่มีความบริสุทธิ์สูง
หลักการทำงานของระบบ RO
รีเวิร์สออสโมซิส (RO) ทำงานโดยอาศัยหลักการตรงข้ามกับกระบวนการออสโมซิสปกติ
- ในธรรมชาติ ออสโมซิส (Osmosis) คือกระบวนการที่น้ำจากบริเวณที่มีความเข้มข้นของสารละลายต่ำ จะไหลผ่านเยื่อกั้นไปยังบริเวณที่มีความเข้มข้นสูงกว่า โดยไม่ต้องใช้พลังงาน
- รีเวิร์สออสโมซิส (Reverse Osmosis - RO) ใช้แรงดันสูง (Pump) เพื่อดันน้ำจากบริเวณที่มีสารละลายเข้มข้น (น้ำดิบ) ผ่านเยื่อเมมเบรน ไปยังอีกฝั่งที่มีสารละลายเข้มข้นน้อยกว่า ทำให้ได้น้ำบริสุทธิ์ และแยกสารปนเปื้อนออกจากน้ำ
ส่วนประกอบหลักของระบบ RO
- ปั๊มแรงดันสูง (High-Pressure Pump)
- ใช้เพิ่มแรงดันน้ำเพื่อให้ไหลผ่านเมมเบรน
- เยื่อเมมเบรน (RO Membrane)
- มีรูพรุนขนาดเล็กมาก กรองโมเลกุลขนาดใหญ่ สารละลาย และเชื้อโรคออกจากน้ำ
- Pre-Filters (ไส้กรองก่อนเข้า RO)
- ช่วยกรองตะกอน สิ่งสกปรก และคลอรีนก่อนเข้าระบบ RO
- Post-Filter (ไส้กรองปรับปรุงคุณภาพน้ำ)
- ปรับรสชาติและกลิ่นของน้ำก่อนนำไปใช้งาน
สิ่งที่ระบบ RO สามารถกรองออกจากน้ำได้
✅ สารละลายและแร่ธาตุที่ไม่ต้องการ เช่น
- แคลเซียม (Ca²⁺) และแมกนีเซียม (Mg²⁺) ที่ทำให้น้ำกระด้าง
- เกลือและโซเดียม (Na⁺)
- ไนเตรต (NO₃⁻) และฟลูออไรด์ (F⁻)
✅ สารเคมีและโลหะหนัก เช่น
- ตะกั่ว (Pb), ปรอท (Hg), แคดเมียม (Cd), สารหนู (As)
✅ เชื้อโรค เช่น
- แบคทีเรีย ไวรัส และโปรโตซัว
✅ สารปนเปื้อนอื่น ๆ เช่น
- คลอรีน และสารอินทรีย์ที่ทำให้เกิดกลิ่นไม่พึงประสงค์
ข้อดีของระบบ RO
✔ กรองน้ำได้สะอาดมาก – สามารถกำจัดสิ่งปนเปื้อนที่มีขนาดเล็กมาก เช่น โลหะหนัก และเชื้อโรค
✔ ช่วยกำจัดความกระด้างของน้ำ – ลดการสะสมของหินปูนในเครื่องใช้ไฟฟ้า เช่น กาต้มน้ำ
✔ เหมาะกับการผลิตน้ำดื่มคุณภาพสูง – นิยมใช้ในโรงงานผลิตน้ำดื่มและน้ำดื่มบรรจุขวด
✔ ลดการปนเปื้อนของสารเคมีและโลหะหนัก – เหมาะสำหรับพื้นที่ที่มีปัญหาน้ำบาดาลหรือน้ำกร่อย
ข้อเสียของระบบ RO
❌ อัตราการสูญเสียน้ำสูง – ในบางระบบ อาจมีน้ำเสียที่ถูกทิ้งออกมาประมาณ 50-75%
❌ กรองแร่ธาตุที่มีประโยชน์ออกไปด้วย – น้ำที่ผ่าน RO จะมีแร่ธาตุต่ำ อาจต้องเติมแร่ธาตุคืน (Remineralization)
❌ ต้องใช้พลังงานและการบำรุงรักษา – ต้องเปลี่ยนไส้กรองและทำความสะอาดระบบเป็นระยะ
❌ มีต้นทุนสูงกว่าระบบกรองอื่น ๆ – ระบบ RO มีค่าใช้จ่ายในการติดตั้งและดูแลสูงกว่าเครื่องกรองทั่วไป
การใช้งานของระบบ RO
✅ ระบบผลิตน้ำดื่ม (Drinking Water Production)
- ใช้ในเครื่องกรองน้ำภายในบ้าน
- ใช้ในโรงงานผลิตน้ำดื่มบรรจุขวด
✅ โรงพยาบาลและอุตสาหกรรมยา (Medical & Pharmaceutical Industry)
- ใช้ผลิตน้ำบริสุทธิ์สำหรับห้องปฏิบัติการและกระบวนการผลิตยา
✅ อุตสาหกรรมอาหารและเครื่องดื่ม (Food & Beverage Industry)
- ใช้ในกระบวนการผลิตที่ต้องการน้ำที่ไม่มีสิ่งปนเปื้อน
✅ อุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ (Electronics Industry)
- ใช้ผลิตน้ำบริสุทธิ์ที่ใช้ในการล้างแผงวงจร
✅ การแปรรูปน้ำทะเลเป็นน้ำจืด (Desalination)
- ใช้ในโรงงานแปรรูปน้ำทะเลเป็นน้ำดื่ม

สรุป
การรีเวิร์สออสโมซิส (RO) เป็นระบบกรองน้ำที่มีประสิทธิภาพสูง สามารถกำจัดสารปนเปื้อนและเชื้อโรคได้เกือบ 100% ทำให้น้ำมีความบริสุทธิ์สูง อย่างไรก็ตาม ระบบ RO ก็มีข้อเสีย เช่น สูญเสียน้ำในปริมาณมาก และกรองแร่ธาตุที่มีประโยชน์ออกไปด้วย ดังนั้น การเลือกใช้ RO ควรพิจารณาตามความเหมาะสมของแต่ละสถานการณ์